Blog

Lieve allemaal,

Inmiddels zit onze field service in Cameroon erop en ligt het schip aangemeerd in las Palmas. Er is nog veel gebeurd in de laatste 2 maanden wat ik zal proberen kort op een rijtje te zetten. In mei hadden we nog 3 week van geplande operaties. Maar ja, wat is gepland. Alle patienten die nog op de lijst staan wil je het liefst helpen. Dus puzzelen om alles gepland te krijgen zonder overwerkt te raken. En dan altijd nog de verschuivingen in de planning vanwege ziekte van patienten. De laatste week van mei was de OK open voor spoedgevallen. Vrijdags zou het ziekenhuis dichtgaan. Maar helaas, donderdag nog 3 “spoed”operaties waardoor het ziekenhuis nog open bleef tot na het weekend. Conclusie, de OK moet ook standby blijven, dus nog een paar extra on-call diensten.

Tijdens onze fieldservice in Cameroon hebben we een uitgebreid MCB (Medical Capacity Building) programma gedraaid. Dit houdt in dat we chirurgen, anesthesisten, anesthesie medewerkers en verpleegkundigen vanuit Cameroon aan boord krijgen om een aantal dagen/ weken met ons samen te werken. Zij leren van ons en wij van hen. Daarnaast is er een zogenoemd “checklist-team” dat verschillende ziekenhuizen in het land bezoekt en uitleg geeft over de Time-Out Procedure. Waarna deze ziekenhuizen proberen om zelf een eigen checklist samen te stellen voor teambriefing, time-out and sign-out.
Eén van de MaxFacs chirurgen, dr Jacques, waar ik mee heb mogen samenwerken afgelopen jaar is meerdere keren voor een aantal weken aan boord geweest. Hij heeft van ons mogen leren en is vooral geraakt door de manier waarop artsen en verpleegkundigen samenwerken, de goede onderlingen communicatie en de liefde en zorg voor onze patienten.
Aan boord hebben we een nieuw boor-zaag systeem gekregen, waardoor we een van onze oude systemen aan dr Jacques konden doneren. Om te zorgen dat niet alleen hij maar ook de verpleegkundigen en sterilisatie medewerkers in zijn ziekenhuis weten hoe om te gaan met dit systeem hebben we tijdens zijn laatste bezoek aan ons ook een OR nurse and sterilizer uitgenodigd.
Pas dan kom je er achter hoe verschillend er gewerkt en gedacht wordt en hoe anders verhoudingen en verantwoordelijkheden in Afrikaanse ziekenhuizen liggen.
Om een lang verhaal kort te maken, samen met een collega OR nurse and a sterilizer ben ik 3 dagen (dinsdag-donderdag) naar Yaoundé geweest om een bezoek te brengen aan dr Jacques’ hospital. Een lange busreis met een lekke band op de heenreis, waardoor we moesten wachten op een vervangende bus (bijna 2 uur vertraging) en een aanrijding (niets ernstigs) op de terugreis.
Een ziekenhuis gelegen op een compound. Meerdere gebouwen voor verschillende doeleinden. Zo staat de OK compleet apart van de verpleegafdeling en sterilisatie afdeling. Om van het ene gebouw naar het andere te komen moet je over buiten. De verloskunde is gelegen in een uithoek op de compound. De spoedeisende hulp ligt los van de andere afdelingen. De polikliniek achteraan op het terrein. De kinderafdeling/-ziekenhuis maakt geen deel uit van dit ziekenhuis. Het is een apart terrein met eigen gebouwen achter het ziekenhuis. Wel is er een short-cut om snel van het ene naar het andere ziekenhuis te kunnen.
Een warm welkom op het busstation door dr Jacques en een chauffeur van het ziekenhuis. Aangekomen in het ziekenhuis zoveel mensen ontmoet dat ik zeker de helft niet meer kan herinneren. Maar wel op z’n Afrikaans. Aan iedereen voorgesteld worden door dr Jacques als: Deddy, OR nurse from Mercy Ships, she is my boss.

Kennisgemaakt met de directeur en alle belangrijke medewerkers. Hoofden van afdelingen, financiele directeuren etc. Alles gaat op z’n Afrikaans, dus alles kost veel tijd. Vooral het wachten op de “hoge pieten” die aanwezig moeten zijn bij het overhandigen van onze donatie. Een boor-zaag systeem en een screw-plating system. Daar moeten vervolgens een groot aantal foto’s van gemaakt worden. Speeches etc. Best leuk om eens mee te maken, maar laat mij maar gewoon op de OK werken.

Woensdag met dr Jacques naar de OK. Zoals verwacht stond niet alles klaar dus rustig wachten op de dingen die gaan komen. Rond een uur of 9 eindelijk naar de OK. De patient lag al op de operatietafel te wachten. Dr Jacques moest op zoek naar de chirurg zodat we, voordat de patient onder narcose ging een teambriefing konden doen, aan de hand van hun eigen checklist.

Daarna de patient onder narcose en de OR nurse and resident started opening their sterile field.
Daar heb ik maar niet te lang naar gekeken, aangezien dat “pijnlijk” is.
De operatiekamer zag er best goed uit. Schoon, geordend, working equipment, clean instruments. Working lights, power and oxygen.
Tijdens deze operatie werd het “nieuwe”  boor-zaag systeem gebruikt. Dat was uiteindelijk het doel van ons bezoek. Daar kwamen uiteraard een aantal “belangrijke”  mensen op af en dit heuglijke feit moest uiteraard ook worden vastgelegd.

Nu kan ik hier nog pagina’s over volschrijven, maar daarvoor ontbreekt de tijd.
Na afloop van de operatie mee naar de sterilsatie afdeling om toe te zien op het cleaning-proces.

Als afsluiting van de dag werden we geacht om met alle directeuren en financiele managers etc. uit eten te gaan.
De meeste van deze heren spraken slechts enkele woorden Engels en mijn Frans stelt ook niet al te veel voor, maar we hebben ons kunnen redden.

Terugkijkend op ons bezoek aan Yaoundé en het hele MCB programma zijn er een aantal punten die me hieruit vooral zijn bijgebleven.
Het kost veel tijd en energie om dingen uit te leggen die voor ons heel gewoon zijn, maar voor de Afrikanen niet zo vanzelfsprekend. Daarnaast is er een taal en cultuur verschil wat samenwerken interessant maakt.
Maar om te zien wat het bezoek van local health care professionals voor impact heeft op hen, is heel bijzonder. Het gaat niet alleen om de medische kennis en vaardigheden. We hebben kunnen laten zien dat goede communicatie, onderling respect, en samenwerken nodig is om het beste te willen voor onze patient. En dat is wat hier op het schip onze drijfveer is: “samen het beste willen voor onze patienten”. Hen de hulp te bieden die ze nodig hebben, niet alleen medisch maar ook door eht uitdelen van liefde en aandacht. De patient als geheel te zien, als mens en daar aandacht aan te besteden.
Misschien kun je zeggen, als we geen lokale artsen en verpleegkundigen met ons hadden werken zouden we meer operaties kunnen uitvoeren omdat er geen tijd “verloren” gaat aan uitleg en vertalen. Maar hetgeen we achterlaten in de handen van de local health care professionals last longer than the 10 months that we spend in this country.
We cannot change the whole world, but we can change the world for one person.

Met het ziekenhuis gesloten en de vaart in aantocht hebben we alles moeten inpakken en veilig moeten wegzetten. Dit betekent dat de meeste van onze materialen en apparatuur aan de vloer vastgeketend staat zodat het veilig is tijdens de vaart en bruikbaar tijdens de volgende field service.

Zondag 3 juni zijn we vertrokken vanuit Cameroon. Tussenstop van 3 dagen in Senegal. Hier kwam de president van Senegal een bezoek brengen aan het schip. Samen met collega Silke hebben we hem en de hele entourage een korte rondleiding over de OK gegeven.
Iets van Senegal kunnen zien. Daarna op naar Las Palmas. Daar zijn we gisteren aangekomen.
Al met al zo’n 2 weken op zee gezeten. Ook al is de OK dan gesloten, er is meer dan genoeg voorbereidend werk te doen.
Zo heb ik een heel document kunnen schrijven met informatie over (bijna) alle operaties die er binnen MaxFacs worden gedaan. Het is uiteindelijk een heel boekwerk geworden.
Verder worden we vermaakt met films, games etc.
Zo heeft 1 van de crew members een escape room opgezet. Erg leuk en creatief gedaan.

Binnen 24 uur hoop ik het schip te verlaten en voor 6 week naar Nederland te komen.
Het zal even wennen zijn, vooral de temperatuur. Geen 400 man om me heen. Geen vaste tijden voor eten, geen verplichte meetingen, geen curfew.
Ik kijk vooral uit naar de rust, vrijheid, fietsen en groen. En natuurlijk tijd door brengen met familie en vrienden die ik maanden niet heb gezien/ gesproken.

Deddy

Lieve allemaal,

Ik realiseer me dat de laatste update van voor de kerstdagen is. Ruim 4 maanden geleden.
Nu kan ik de tijd gaan nemen om excuses te schrijven maar dat kost me alleen maar tijd en energie.
En die tijd en energie besteed ik liever aan een nieuwe update.
Er is veel gebeurd in de afgelopen 4 maanden en die zal ik kort proberen weer te geven.
Het is eind april en dat betekent dat onze werkperiode in Cameroon op z’n eind loopt.
Eerst maar eens terug naar de kerst periode. Een gezellige drukke tijd aan boord. Veel dingen die nog even voor de kerst moeten worden afgerond. De OK dicht voor de feestdagen, dus ik had de mogelijkheid om de feestdagen door te brengen in Nederland. Voor vertrek op de valreep nog even gauw bloed doneren, waardoor men op mij moest wachten voor vertrek. Patintenzorg gaat voor, dus eerst bloed geven dan pas naar huis. Via Addis Ababa naar Brussel gevlogen. Daar door lieve vrienden van het vliegveld gehaald en naar huis gebracht.

Heb 2 weken in een koud (voor mij in ieder geval) en nat Nederland mogen doorbrengen. Het was fijn om familie, vrienden en bekenden te zien. De kerstdagen met familie door te brengen en even een extra stukje vrijheid te genieten. Wat in dit geval inhield dat ik vooral in de regen fietste. 2 weken zijn maar kort dus voor ik het wist zat ik weer in de trein naar Brussel en vervolgens in het vliegtuig naar Douala.

Bij terugkomst meteen hard aan het werk. Er stond een pittig OK-programma gepland dus de vakantie en rust waren snel vergeten. De afgelopen jaren werden hele drukke weken opgevolgd met iets rustigere werkweken. Helaas heb ik daar deze field service weinig van gemerkt. De afgelopen maanden bestonden vooral uit hard werken.

Nu had ik me voorgenomen om in de weken in Nederland na te denken over wat te doen na Cameroon.
Ga ik terug naar Nederland en zoek ik een baan of blijf ik nog een jaar (of langer) aan boord?
Ik had gehoopt om “thuis”, weg van het schip, ziekenhuis, patiënten en collega’s hier een besluit in te kunnen nemen. Dat bleek niet zo makkelijk te zijn. Het heeft me uiteindelijk nog bijna 2 maanden gekost om de knoop door te hakken. Maar uiteindelijk heb ik besloten om in ieder geval nog te blijven voor de field service in Guinea (mocht je meer willen weten over m’n besluitvorming, stuur gerust een mailtje).
Afrika, het schip, is nog steeds m’n thuis en mijn werk hier zit er voorlopig nog niet op.

Naast al het harde werken is er zo nu en dan ook tijd voor ontspanning. En ontspanning betekent soms vooral inspanning.
Zo heb ik tijdens een 3-daags weekend met een groep bestaande uit 17Mercy Shippers, waaronder 3 kinderen (9, 12 en 13) Mountain Cameroon beklommen. Een hoogte van 4040 meter. 3 dagen lopen. Ons avontuur begon met een inpak party. Een aantal sterke gidsen zou het grootste deel van onze bagage dragen zodat wij alleen hoefden te zorgen voor onze lunch, water en warme kleding voor de dag. Vrijdagmorgen om 5 uur op. Ontbijt. Verzamelen en om kwart voor 6 op stap. 

We werden bij de ingang van de haven opgepikt om naar het vertrekpunt voor onze klim te gaan. Dag 1 was volledig klimmen gedurende 7 uur. Deels door bossen/ regenwoud en vervolgens droogte en steen. Overnacht in tentjes. Heel primitief. Geen stromend water of toilet.
Dag 2 naar de top en dezelfde weg terug naar ons vertrekpunt. Dag 3 terug naar het vertrekpunt. Alleen maar afdalen. Nu had ik me er op voorbereid dat het afdalen het pittigste deel van de tocht zou zijn voor mijn knieën. Gelukkig viel dit heel erg mee en ging het afdalen vrij vlot en zonder problemen.
We hadden een hele gezellige, gevarieerde groep. Elkaar motiveren, spelletjes doen om wat afleiding te hebben op de moeilijke momenten. Mede hierdoor heeft de hele groep de top bereikt. Samen met een vriendin, collega en zijn dochter vormde ik de achterhoede van de groep en bereikten wij als laatste de top. 

Ik kan jullie wel vertellen dat het ontzettend koud kan zijn in Afrika. Ik heb zeker m’n handschoenen, sjaal en muts gemist boven op de berg.

Verder heb ik m’n verjaardag mogen vieren. Goede vrijdag dus ook nog eens een dag vrij, gevolgd door een lang weekend. Iedereen bedankt voor de felicitaties op welke manier dan ook.

En tot slot Koningsdag. Geen oranje tompouchen maar wel appeltaart.

Verder is en blijft het een komen en gaan van collega’s en vrienden. Blijft het minst leuke onderdeel van het werk. Afscheid nemen met afscheidsetentjes, appeltaart en soms tranen.

In juni hoop ik voor 6 weken even in Nederland te zijn. Uitrusten en energie opdoen voor een nieuwe field service.
Mochten er vragen zijn, schroom niet om te mailen/ app-en/ facebook berichtjes te sturen.
Wat betreft presentaties/ meet-en-greet heb ik nog niets gepland. Wil je graag een update/ presentatie/ meeting dan hoor ik het graag.

Liefs uit Cameroon!

Lieve allemaal,

Eindelijk weer een update vanuit Cameroon. 
Het is iedere keer weer een flinke uitdaging om een update te schrijven.
Allereerst gaat mijn tijd veelal op aan andere activiteiten. Werk neemt uiteraard een groot deel van mijn tijd in beslag.
Daarnaast is er hier altijd wel iets te doen wat aantrekkelijker is. Gewoon een kop koffie drinken en bijkletsen met vrienden. Tijd doorbrengen met de mensen waarmee je samenwerkt en hetzelfde doel voor ogen hebt. Met een groep van zo’n 40 man hebben we afgelopen zomer onze training in Texas doorlopen. Een aantal van hen zie en spreek ik amper. Dus als we elkaar dan eindelijk zien, neemt dat veel tijd in beslag. En is tevens een goed excuus om me niet achter mn laptop af te zonderen.
Verder komen er iedere fieldservice een groot groep alumni’s terug. Dus ook een goede reden om onder het genot van een kop koffie bij te kletsen.
Inmiddels is het bijna kerst en worden er tal van activiteiten georganiseerd die toch zeker ook belangrijk zijn en de tijd van het schrijven wegneemt.

Tot slot moet er voldoende tijd gestoken worden in ontspanning dus wordt er in de weekenden aardig wat tijd besteed aan volleyballen.
Meer excuses kan ik zo niet bedenken en aangezien ik mezelf opgelegd heb om voor de kerst een update te schrijven kan ik er nu echt niet meer onderuit!

Sinds september is er weer veel gebeurd hier aan boord.
Het is en blijft een komen en gaan van medewerkers. En ook van patiënten.
Bijna iedere 2 week een screeningsdag waarin we nieuwe patiënten voor de aangezichtschirurgie krijgen te zijn. Na het vaststellen van een (voorlopige) diagnose wordt een chirugisch plan opgesteld en aan het eind van de dag een planning gemaakt.
Ik schrijf bewust voorlopige diagnose aangezien in sommige gevallen dit tijdens een ingreep toch anders blijkt te zijn. Dus wordt het chirurgisch plan regelmatig bijgesteld en zien we sommige van onze patiënten regelmatig terugkomen.
Het valt niet altijd mee om optimistisch te blijven als je de nood hier ziet. Misvormingen waarbij je je afvraagt of en hoe je een verbetering kunt aanbrengen of een traject van behandelingen waar geen einde aan lijkt te komen.
Maar door dat alles heen zien we ook wonderen om ons heen gebeuren. Die ene patiënt die op een bepaald moment 2x per week terugkwam na de OK vanwege bloedingen en waarbij het gehele team zich afvraagt of hij ooit levend het schip zal verlaten. En ondanks dat zelf zo optimistisch blijft. Heeft inmiddels het schip verlaten en is beter herstelt dan we ooit hadden durven dromen.
Een jonge vrouw met een gespleten lip die door iedereen werd buitengesloten en nu zichzelf bijna niet herkent in de spiegel.
De eerste patiënt die vanwege de grootte en conditie van zijn onderkaakstumor ons een aantal dagen eerder dan gepland het ziekenhuis liet openen heeft ondertussen zijn 2^e operatie ondergaan waar bij bot uit de heup rondom de plaat in zijn kaak een nieuwe, sterke kaak voor hem zal vormen.

Patiënten die ik zeker niet alleen door hun aandoening maar vooral door de manier waarop ze er mee omgaan en de manier waarop ze het leven accepteren nooit zal vergeten.
Hun dankbaarheid voor de zorg en aandacht die ze krijgen, niet alleen de medische zorg van artsen en verpleegkundigen maar vooral ook de persoonlijke aandacht van alle crew.
Nu kan ik natuurlijk pagina’s volschrijven over allerlei patiënten en hun operaties maar aangezien foto’s vaak meer zeggen zal ik deze hieronder plaatsen.
(van 2 van deze patiënten hebben jullie hun “before surgery” foto gezien in de vorige update)

Naast al het werk en verplichtingen is er ook tijd voor leuke activiteiten.
Zo is uiteraard Sinterklaas weer aan boord geweest van het schip. Op maandagavond om alle gezette schoenen te vullen en op dinsdag een bezoekje van Sint en zijn Pieten om de kinderen kadootjes te brengen. Een zeer geslaagd feest, niet alleen voor de kinderen.

Verder hebben we een volleybaltoernooi gehouden.

In het kader van kerst worden en regelmatig kerstfilms vertoond, niet dat ik daar tijd voor heb, maar de mogelijkheid is er. En dan hebben we nog onze internationale tradities. Santa Lucia, een Noorse traditie, Carols bij Candle light, Australische traditie, Gingerbread housing contest, precies weet ik het niet, ws Duits. Het schip is al sinds 2 december volledig in kerstsfeer gehuld. Kerstbomen, kransen, dennentakken en sneeuwvlokken. Overal!
Na nieuw jaar zal dit pas verdwijnen dus voorlopig blijven nog even in kerstsfeer rondlopen.

Vanuit een warm (heet) en zonnig Cameroon Merry Christmas and a Happy New Year

Liefs Deddy

Lieve allemaal,

Ik realiseer me dat het lang geleden is dat ik een update heb geschreven.
En na 6 maanden maakt dat het alleen maar moeilijker om weer te beginnen. Er is veel gebeurd in de afgelopen maanden en dat ga ik dan ook niet allemaal beschrijven. Mocht je meer willen weten, mail gerust dan zal ik proberen je vragen te beantwoorden.
De laatste update was in maart. Een erg drukke periode op het schip volgde, waarin mijn dagelijkse bezigheden vooral werken, eten en slapen waren. Waarin eten ontbijt en avondeten waren, vaak laat. Operaties die gemiddeld zo’n 7 a 8 uur duurden… en zo’n 6 uur slaap per nacht.

In mei werd het iets rustiger, minder complexe operaties, aangezien we aan het eind van onze werkperiode in Benin kwamen. Daarnaast afscheid nemen van crew members, day workers en patiënten. Vervolgens naar Nederland. Familie en vrienden zien. Presentatie houden. Radio interview. Op de koffie bij de burgemeester. Mensen ontmoeten die actie gevoerd en geld ingezameld hebben voor het werk dat ik mag doen. En zo kan ik nog wel even doorgaan...
Paar weken in Texas, als “voorbereiding” op mijn verblijf aan boord. Uiteraard ben ik al 2 jaar aan boord geweest en is het schipleven voor mij niet onbekend. Toch nieuwe dingen mogen leren.
Vanuit Texas met een grote groep naar Las Palmas gevlogen om aan boord van het schip te gaan. Op dat moment nog bijna 2 week shipyard te gaan. Voor mij vooral voorbereiden op de komende fieldservice. Protocollen schrijven. BLS en ACLS cursus volgen. Genieten van een klein beetje vrije tijd en vrijheid.

En dan eindelijk op naar Cameroon. Een kleine 2 week op zee.

Na aankomst meteen aan de slag in het ziekenhuis. Zorgen dat het van een “pakhuis” weer in een ziekenhuis verandert. Voordat je begint lijkt het een gigantische klus, maar in zo’n 2 week tijd is alles schoon, ingericht en opgeruimd.

Voor de laatste schoonmaakronde en puntjes op de “i” de zogenoemde “Hospital Open House”. Een laatste kans voor alle crew om ongestoord door het ziekenhuis te lopen en een glimp op te vangen van onze dagelijkse bezigheden. Hier wordt over het algemeen een heel spektakel van gemaakt (foto’s zeggen denk ik wel genoeg).

In deze weken zijn de eerste patiënten aangekomen in het Hope Center. Alle pre-screenings zijn gedaan door lokale artsen, met behulp van een app. Tijdens de sail van Benin naar Las Palmas heeft het screeningsteam alle gegevens bestudeerd en een planning gemaakt om patiënten richting het schip te krijgen. Hierin wordt samengewerkt met de government.

De eerste patiënten zijn op het dock gezien door het screeningsteam. Diagnostiek uitgevoerd. En op een later tijdstip zijn de patiënten gezien door de artsen. Vrijdag 1 september was onze MaxFax screening. Aan het eind van de dag alle patiënten ingepland voor een operatie. Weer een aardige variatie aan ingrepen. Parotis tumoren, mandibulectomieën, Cleft lips and palates.
De eerste 2 weken hoeven we ons niet te vervelen. Daarna volgt een nieuwe screening.

Afgelopen dinsdag, 5 september, was onze eerste operatiedag deze fieldservice.
Rustig aan gestart zonder overwerk (voor slechts 2 dagen).
Kan nu natuurlijk een heel medisch verhaal gaan houden, maar ik denk dat de foto’s meer zeggen dan ik in woorden kan uitdrukken.
De medische hulpvraag is groot. Meer dan wij ooit kunnen doen. Maar zoals een van onze chirurgen zegt: “We can’t change the World, but we can change the World for one person”.

Tot slot een aantal foto’s om jullie een indruk te geven van ons patiëntenaanbod.

Lieve allemaal,

Allereerst kan ik natuurlijk een hele lijst met excuses schrijven om uit te leggen waarom ik niet eerder een nieuw verhaal heb geschreven. Maar daar hebben jullie natuurlijk weinig aan. Degenen die de Kanaalstreek lezen hebben daarin gezien dat ik verkozen ben tot “Knoalster van het jaar”. (http://www.kanaalstreek.nl/nieuws/57614/deddy-kruize-winnaar-van-de-verkiezing-knoalster-van-het-jaar/) Daarbij heeft ook een (door mij geschreven) artikel in de Kanaalstreek gestaan. (http://www.kanaalstreek.nl/nieuws/57687/deddy-kruize-wil-hoop-en-genezing-brengen-aan-de-allerarmsten/)

Iedereen bedankt voor alle reacties daarop.

Afgelopen week is het voor het eerst dit jaar iets minder druk geweest.

De weken ervoor heb ik weinig anders gedaan dan werken, eten en slapen. Nou ja, vooral werken, af en toe eten en weinig slapen. Werkweken van 60 uur waren redelijk gewoon geworden. Afgelopen week was weer een normale werkweek, waarin er naast werken, eten en slapen tijd overbleef voor andere dingen.

Waar ben ik dan zoal druk mee geweest.

In mijn vorige blog heb ik geschreven over het ortho-programma. Drukke intensieve weken, waarna ik alle administratie mocht doen en we een week de OK dicht hebben gehad rond de feestdagen.

Inmiddels zit ik weer middenin maanden van aangezichts-chirurgie (MaxFax).

Iedere 2 week nieuwe chirurgen. Dus om de week screening van patiënten en een OK-planning maken voor 2 weken. De eerste chirurg die arriveerde in januari had ik vorig jaar al ontmoet, dus was ik enigszins voorbereid. Het is, denk ik, algemeen bekend dat veel mensen slechts één ding tegelijk kunnen, vooral mannen. Deze chirurg is daarop geen uitzondering. Daarbij praat hij graag en veel, waardoor het werk dat hij doet veel meer tijd kost. Dus een extra uitdaging voor mij om hem zoveel mogelijk aan het werk te houden.

Nadat deze chirurg vertrok een paar dagen met verschillende chirurgen mogen werken, zowel MaxFax als plastische operaties uitgevoerd.

Sinds vorig jaar wordt er op het schip ook neurochirurgie gedaan, gedurende 2 weken. Hierbij worden kinderen met encephaloceles (letterlijk vertaald hersenbreuk) geholpen. Deze kinderen hebben een breukje in de schedel waardoor een stukje van de hersenen en/of hersenvlies naar buiten komt. Onbehandeld kan dit verstrekkende gevolgen hebben, van verlies van gezichtsvermogen, mentale retardatie, zwakke ledematen en herseninfarct tot overlijden.

Voor het uitvoeren van deze hoogcomplexe operaties hebben we een heel internationaal team van verschillende chirurgen tegelijk aan boord. Een neurochirurg (Engeland), plastisch chirurg (Australië en MaxFax chirurg (Amerika). Aan mij de eer en uitdaging om met dit fantastische team te mogen werken.

Ervaring met neurochirurgie heb ik niet veel. Dat beetje wat ik gezien en gedaan het tijdens mijn opleiding stelt weinig voor gezien de operaties die we hier uitvoeren.

Gelukkig voor mij zijn de chirurgen kundig, geduldig en staan ze open voor vragen. Daarnaast kwam collega en vriendin Jessica terug. Met haar heb ik vaker mogen werken aan boord. Zij heeft neuro-ervaring en samen vormen we een goed team.

26 januari was de screeningsdag voor deze patiënten. In de tent op het dock werden ze één voor één gezien door de chirurgen. CT-scans bekijken, probleem bespreken, patiënten onderzoeken, opnieuw de scans erbij. Vervolgens bespreken van de mogelijkheden, plan vaststellen en op naar de volgende patiënt.

Uiteindelijk 6 grote operaties gepland, 5 encephalocele repairs, 1 gezichtsreconstructie. Deze laatste patiënt was een meisje van 6 met niet alleen een gespleten lip en gehemelte maar eigenlijk een gespleten gezicht. Waarbij ze niet echt een neus had en een breed voorhoofd. Ogen ver uit elkaar, een gat waar haar neus zou moeten zitten, een gespleten gehemelte waardoor ze niet in staat was tot praten en een gespleten lip. Doordat we het team van neuro-, plastisch en MaxFax- chirurgie hadden, konden we ook haar helpen.

Het plannen van deze ingrepen is één grote puzzel. Er zijn nogal wat vragen die beantwoord moeten worden om de puzzel passend te krijgen. Voor welke operatie is de plastisch chirurg niet noodzakelijk. Wat zijn de beperkingen voor de anesthesie. Wat is de IC-capaciteit, ook gezien de andere specialismen en hun planning. Welke patiënt heeft de meeste kans op complicaties waarvoor de neurochirurg aanwezig moet zijn. Zittend op de grond in een kantoor met papieren overal verspreid is het ons gelukt om de puzzel compleet te krijgen.

Elk van deze operaties is een dag werk. En dan niet een dag van 8 tot 17, maar van 8 tot het werk klaar is (ergens tussen 17.00 en 22.00uur). Maar als je de resultaten ziet is dat het zeker waard. Niet alleen het medische resultaat maar vooral de blijdschap in de ogen van de moeders. Ons eerste patientje Ichaou, slechts 9 maanden oud, werd op vrijdag 27 januari geholpen. Toen we hem ’s avonds (ergens tussen 6 en 7) moe maar voldaan naar de IC brachten, en zijn moeder pakte mijn hand om ons te bedanken voor ons werk, was ik mijn vermoeidheid meteen vergeten. Zij kon niet stoppen met dankjewel te zeggen en maar verbaasd naar het resultaat te kijken. Ook de vertalers van de afdeling bleven maar kijken en zeggen dat het onmogelijk was.

En natuurlijk is het niet iets was wij zomaar even doen. De juiste mensen worden op het juiste moment hier gebracht om samen hun gaven en talenten in te zetten. En het is echt teamwork om tot een goed resultaat te komen.

Ichaou bleek na de operatie een verhoogde hersendruk te hebben, waarna besloten werd een VP-shunt (inwendige drain om hersenvocht af te voeren naar de buikholte) te plaatsen. Deze is 10 dagen na de operatie geplaatst, terwijl de neurochirurg nog aan boord was. Helaas bleek er 3 week later een probleem te zijn met de shunt. Geen neurochirurg meer aan boord. Wat doe je dan. Telesurgery. De aanwezige MaxFax chirurg het probleem laten oplossen, waarbij er een videocall was met de neurochirurg uit Engeland. We zijn hier niet voor één gat te vangen.

De operatie is goed geslaagd en Ichaou knapt zienderogen op.

Het aanbod van patiënten is groter dan de OK-capaciteit. Waardoor we helaas niet iedereen kunnen helpen. Een aantal van onze patiënten hebben meerdere operaties nodig. Zo hebben de patiënten die komen voor een mandibulectomy (verwijderen van deel van de onderkaak, waarna er een titanium plaat geplaatst wordt) een tweede operatie nodig om het ontstane defect op te vullen met bot uit de heup.

Om de tweede operatie te vermijden besloten de chirurgen om een andere techniek te hanteren. De plastisch chirurg en MaxFax chirurg die samenwerkten besloten om tijdens de eerste operatie naast het verwijderen van de tumor meteen het defect op te vullen met een fibula-free-flap. Hierbij wordt er een deel van het kuitbeen weggehaald, inclusief bloedvaten, om een nieuwe onderkaak van te maken. Een operatie die een hele dag in beslag neemt, maar waarbij de patiënt niet terug hoeft te komen voor een vervolg operatie.

Er wordt tegelijkertijd gewerkt aan 2 verschillende operaties op dezelfde patiënt. Dus extra instrumenten, disposables, apparatuur en instrumententafels. Daarbij wel hetzelfde aantal personeelsleden en dezelfde kleine ruimte. Met een beetje improviseren en zo ongeveer kruipend voortbewegen door de operatiekamer best te doen. Voor mij natuurlijk bijzonder om steeds weer nieuwe dingen te leren en proberen zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Daarnaast de uitdaging om te proberen het iedere dag weer iets beter te kunnen doen.

Inmiddels lijkt het werk weer gewoon. Terug naar de “normale” ingrepen.

Mandibula- en Maxilla resecties, gespleten lippen en –gehemeltes, schildklieroperaties en allerlei andere tumoren/ aandoeningen in het hoofd/hals gebied.

Voor mij zijn deze ingrepen inmiddels “gewoon” geworden. De grote van tumoren verschilt maar voor de patiënten is de impact vaak gelijk. Een tumor in het gezicht betekent meestal afzondering en afwijzing.

De verhalen die er soms aan voorafgaan zijn afschuwelijk en bijna niet te bevatten. Zo heeft een van onze patiënten een tumor aan de bovenkaak. Om dit probleem te verhelpen moet een deel van de bovenkaak verwijderd worden en met een spierflap en schedelbot wordt het defect weer opgevuld. Zal jullie alle details besparen. In eerste instantie stond deze operatie gepland voor oktober. Maar gezien de algehele conditie van de patiënt (onder andere zeer ernstige ondervoeding) bleek dit niet verstandig te zijn. Dus middels het voedingsprogramma is ze in 3 maanden zo’n 15 kilo aangekomen waardoor ze een stuk “gezonder” de operatie kon ondergaan.

Als je dan vervolgens hoort dat hulp van Mercy Ships haar laatste kans was, ben je toch even stil. Haar vader mocht van het dorpshoofd hulp zoeken bij Mercy Ships. Als wij haar niet zouden helpen mocht ze niet blijven leven. Probeer je dat eens voor te stellen…

Voor Mercy Ships is het de vijfde keer dat het schip in de haven van Cotonou, Benin ligt. Het screeningsteam is deze keer ook verderop het land in geweest. De bevolking die verder naar het noorden woont, had nog nooit van Mercy Ships gehoord. Zo afgelegen woont men hier dus. Dit heeft tot gevolg dat we zelfs volwassen patiënten vinden met gespleten lippen. Naast afgelegen wonen ze dan ook nog afgezonderd vanwege de gespleten lip. En dan de blijdschap en verandering die je ziet na de operatie. Echt onbetaalbaar.

Wat gebeurt er hier verder aan boord.

Zaterdag 19 februari was het derde volleybal toernooi. Weer een aantal uren heerlijk op het dock, in de brandende zon, actief en sportief bezig zijn.

Verder een dagje uit met een grote groep Nederlanders. Eerst zo’n 3 kwartier over het strand hobbelen, daarna zo’n 10 minuten met een bootje over het water. Waarna we aankwamen op een afgelegen eilandje. Heerlijk een dagje relaxen. Beetje zwemmen, volleyballen, lezen en kajakken maar vooral ook proberen niets doen.

Appeltaart bakken met collega Alice (recovery-verpleegkundige). Zij is oma geworden en ik een week later tante. Goede reden om onze collega’s te trakteren op zelfgebakken Nederlandse appeltaart.

Afgelopen maandag ben ik tijdelijk verhuisd. Onze CMO (Chief Medical Officer, dr Gary Parker) is voor 6 weken met verlof naar Amerika. Hij is degene waar ik voornamelijk mee werk in de OK. Hij heeft een eigen gezinscabin aan boord. Omdat hij 6 weken weg is, heeft hij mij gevraagd om op zijn “woning” te passen en voor de platen te zorgen. Daar hoef ik natuurlijk niet lang over na te denken. Het is heerlijk om een eigen woning te hebben. Een woonkamer en een slaapkamer. Ramen met uitzicht over de haven. Privacy. Ruimte. Het gevoel van extra luxe, al is het maar tijdelijk.

Ondertussen zijn we ruim over de helft van de Field Service in Benin. 19 mei is de laatste OK-dag. En tevens mijn laatste dag in Benin. Zaterdag 20 mei hoop ik ’s morgens vroeg (uur of 6) in Brussel te landen.

15 juni zal ik vervolgens voor training naar Texas vertrekken.

Omdat ik natuurlijk geen tijd heb om bij iedereen op de koffie te komen en uitgebreid te vertellen over mijn werk, staat er een presentatie gepland op dinsdag 23 mei, 19.30uur. Hiervoor is uiteraard iedereen welkom.

Maar voor het zover is, zal er waarschijnlijk nog wel een update op de website verschijnen.

Lieve allemaal,

Allereerst gezegende kerstdagen en een gezond en gelukkig 2017 gewenst, vanuit een warm en zonnig Benin.

Het is ondertussen zo’n 2 maanden geleden dat ik een update heb geplaatst. Het komt er ook bijna niet van. Er is altijd wel iets te doen en het valt niet mee om te bedenken wat ik zou moeten schrijven. De dingen die hier dagelijks gebeuren horen bij mijn leven hier en lijken

bijna gewoon. Daar zou ik thuis ook niet over schrijven. Dus ja, wat dan wel.

In een vorige update heb ik geschreven dat ik deze fieldservice ben begonnen als teamleider voor maxillo-faciale (maxfax) chirurgie (aangezichtschirurgie). Begin november is het orthopedieblok gestart en daarmee ben ik geswitcht van teamleider maxfax chirurgie naar teamleider orthopedie.

Na 2 maanden maxfax gedaan te hebben, is het best een omschakeling naar orthopedie.

Het orthopedie blok bestond uit 6 weken. Een week van screening en follow-up en 5 weken van opereren.

De screeningsweek bestond uit 2 dagen van patiënten terugzien die in 2009 op het schip waren geopereerd en 3 dagen van screenen van nieuwe patiënten.

Deze eerste 2 dagen heb ik gebruikt om de OK gereed te maken voor orthopedie.

Zorgen dat alle apparatuur (röntgenapparaat, bloedleegteapparaat, boren, zagen etc) werkt. Instrumentensets controleren en laten steriliseren. Materialen die veelvuldig gebruikt worden bestellen. Gipskar controleren en aanvullen.

Het screenen van nieuwe patiënten waren 3 intensieve dagen. De patiënten waren in het patiënt-selectie-centrum reeds geselecteerd op basis van een standaard overzicht welke aandoeningen we wel en niet kunnen behandelen aan boord.

Deze geselecteerde patiënten werden gezien in de screeningstent op het dock (kade). De patiënten wachten op het dock, onder een grote partytent. De kinderen kunnen er rondrennen en spelen. Bij deze screening zijn verschillende partijen betrokken. De screening wordt geleid door een van de screeningsverpleegkundigen. Zij zorgt er voor dat uiteindelijk alle wachtende patiënten gezien worden en alle aanvullende onderzoeken worden uitgevoerd. Daarnaast zijn er 2 anderen screeningsverpleegkundigen die de patiënten binnenroepen, zorgen dat de röntgenfoto’s op het scherm staan en dat de juiste papieren correct worden ingevuld. Verder natuurlijk de orthopedisch chirurg die de patiënten zal opereren. Hij moet uiteindelijk een diagnose stellen en een chirurgisch plan opstellen. Als OK-teamleider ben ik er bij betrokken om een goed overzicht te hebben van de patiënten die gepland moeten worden voor hun operatie, aangezien ik degene ben die uiteindelijk de OK-planning maak.

Dan nog de teamleider van de verpleegafdeling orthopedie, zodat zij een beeld heeft van de patiënten die gaan komen en kan inschatten wat wel en niet tegelijk aan patiënten in de afdeling past (er is plaats voor 20 patiënten die tegelijk op de afdeling, één grote zaal, kunnen liggen). Tot slot is ook één van de fysiotherapeuten aanwezig, die uiteindelijk verantwoordelijk is voor het grootste deel van het hele proces. De orthopeden vertrekken na de laatste operaties, terwijl de meeste patiënten nog in het gips zitten. De fysiotherapeuten dragen zorg voor het wisselen van het gips, eventuele verdere correctie gedurende deze periode en de vervolg therapie nadat het gips verwijderd is.

Iedere screeningsdag zijn er meer dan 30 patiënten die gezien worden. Mede door de goede voorselectie komen de meeste patiënten in aanmerking voor een operatie. Een enkele patiënt krijgt helaas te horen dat we niets kunnen doen, het is een te ingewikkelde aandoening waar we onvoldoende middelen en follow-up voor hebben. Enkele anderen krijgen te horen dat hun aandoening niet ernstig genoeg is en dat we daarom niet zullen opereren. Het is moeilijk om deze beslissingen te nemen, aangezien je het liefst iedereen op wat voor manier dan ook, zou willen helpen.

Aan het eind van iedere screeningsdag heb ik alle patiënten die we kunnen helpen gepland voor hun operatie. Nadat de patiënten door de orthopeed zijn gezien zitten ze weer onder de partytent op het dock. Pas na het plannen van alle patiënten krijgen ze te horen wanneer ze terug moeten komen om opgenomen te worden voor hun operatie

In deze 3 dagen hebben we zo’n 80 a 90 patiënten gezien het grootste deel voor de komende 3 weken hadden gepland.

De patiënten voor de laatste 2 weken van het orthopedieblok zijn op maandag 5 december gezien. Aangezien er 2 nieuwe orthopeden waren die ook hun eigen patiënten moesten selecteren. Met deze groep patiënten zijn de laatste 2 weken gevuld.

In deze 5 weken van opereren zijn er vele kinderen geholpen, waardoor ze kans hebben op een betere toekomst. Een toekomst waarin ze “normaal” kunnen lopen, kunnen rennen, naar school kunnen en kans hebben op een baan.

Hierbij moet je denken aan O- en X-benen waarvoor we correctie van boven- of onderbeen hebben uitgevoerd. Klompvoeten, doordat vele van deze kinderen al weken in het gips hebben gezeten is het probleem met een kleine ingreep te verhelpen. En tot slot contracturen van bovenbeenspieren (ten gevolge van Kinine-injecties die incorrect zijn gegeven) waardoor kinderen hun knieën niet meer kunnen buigen of zelfs zo overstrekt zijn dat het bovenbeen de verkeerde kant op groeit. Aandoeningen die we in Nederland niet zien, maar hier in Benin in zeer extreme vormen.

Het zijn drukke, zeer lange, intensieve weken geweest. Om 8uur ’s ochtends starten we met onze teambrief zodat iedereen weet wat er gedaan moet worden, hoe, wanneer en door wie.

Vervolgens starten we met ons OK-schema. Aan mij de taak om te zorgen dat iedereen doet wat hij/zij zou moeten doen. Patiënten halen. Afhankelijk van wie er in dezelfde operatiekamer werkt infusen prikken. Helpen met gipsen. Zorgen dat de volgende patiënt wordt voorbereid. Collega’s de mogelijkheid bieden om koffie te gaan drinken.

Indien mogelijk passen we een gezamenlijke lunchpauze in, zo niet dan eten we om beurten, of slaan lunch over. Rond een uur of 5, half 6 is het OK-schema meestal wel afgerond. Na het opruimen en schoonmaken moeten de benodigde spullen voor de volgende dag worden klaargezet. Een aanvraaglijst voor de logistieke afdeling gemaakt worden om te zorgen dat we onze voorraad op peil houden.

Met een beetje geluk heb ik dan nog tijd om te eten voor we visite moeten lopen op de afdeling. Helaas is het de helft van de tijd niet mogelijk en bewaar ik m’n eten voor later.

Tijdens het visite lopen worden de patiënten die zijn opgenomen voor hun operatie van de volgende dag gezien door de chirurgen. De röntgenfoto’s worden nogmaals bekeken en besproken, waarbij in een aantal gevallen de operatie nog weer wijzigt. De patiënten krijgen uitleg over hun operatie en het proces daarna. Er wordt een toestemmingsformulier ingevuld door de orthopeed, hierop wordt de uit te voeren operatie ingevuld en het formulier wordt ondertekend door de orthopeed, de verzorger van de patiënt (aangezien alle orthopedie patiënten kinderen zijn en dus jonger dan 18) en door mij als verpleegkundige. Op basis van dit formulier wordt de volgende dag de operatie uitgevoerd. Voor het invullen van dit formulier worden uiteraard alle patiëntgegevens gecontroleerd op juistheid.

Afgelopen week, de week na orthopedie, heb ik voornamelijk administratie gedaan. Een overzicht maken van alle gebruikte implantaten en een lijst van de overige voorraad. En op basis daarvan een bestelling voor volgend jaar. Naast implantaten ook een overzicht van het verbruikte gips, verbruikte steriele bloedleegtebanden, instrumentarium dat aan vervanging toe is. Tot slot het opruimen van de OK. Zorgen dat alle orthopedie materialen hun vaste opbergplek terugkrijgen en de operatiekamer weer bruikbaar is voor andere specialismen.

De overige dagen papierwerk om me alvast weer voor te bereiden op een nieuwe, intensieve periode van maxfax. Deze start in januari. Dus de komende week is het tijd om uit te rusten, op adem te komen en nieuwe energie op te doen. De OK is gesloten, maar aangezien er nog patiënten in het ziekenhuis verblijven, draaien we bereikbare diensten. Wat inhoudt dat we ons haventerrein niet af kunnen. En de groep operatie-assistenten die hier nog is, is klein. 3 personen die als eerst-verantwoordelijke dienst draaien. Dus 3 dagen op rij zit ik aan het schip gekluisterd.

Hier laat ik het eerst bij. Hoop dat jullie het met plezier lezen. Mochten er vragen zijn, laat het gerust weten. Tot volgend jaar!

In mijn vorige blog heb ik geschreven over de screening, het opzetten, openen en de start van het ziekenhuis en een beetje over de tijd die overblijft na het werk. In deze blog zal ik proberen aan te geven hoe het plannen van het OK-programma tot stand komt.

Het blijft lasting om tijd te vinden (maken) om een update te schrijven. En als ik die tijd eenmaal heb gevonden, wat ga ik dan schrijven. Het leven bestaat hier voor een groot deel uit werk. En ook na het werk ben je voor een groot deel bezig met het werk, aangezien je boven het ziekenhuis woont en continu mensen tegenkomt waar je mee werkt en de gesprekken komen heel vaak toch weer uit “in” het ziekenhuis.
Inmiddels hebben we er 6 weken van opereren opzitten.
Varierend van niet al te lange, niet al te complexe dagen tot zeer lange complexe dagen.
Met in die dagen een grote verscheidenheid aan operaties.
We draaien 3 operatiekamers, waarin op dit moment algemene chirurgie, plastische chirurgie en maxillofaciale (kaak- en aangezichtschirurgie) wordt uitgevoerd.
Voor algemene chirurgie zijn het vooral liesbreuken en lipomen.
Voor plastische chirurgie vooral brandwonden. Voor maxillofaciale chirurgie (maxfax) gezwellen in hoofd-hals gebied (wat zeer uiteenlopend is in grootte en complexiteit) en schisis.

Zelf ben ik aangesteld als teamleider Maxfax, wat inhoudt dat het mijn taak is om er voor te zorgen dat alles in de OK draait. Teambriefing leiden, het werk in de operatiekamer coordineren, overleg met de chirurgen, verpleegafdeling en screeningsteam. En daarnaast maak ik deel uit van het plannen van het OK-programma voor Maxfax. Dat laatste klinkt vrij eenvoudig, maar is een behoorlijke klus.
Van de patiënten die tijdens de grote screening in het screeningscentrum zijn geseleceteerd komen er iedere 2 week een aantal naar het dock om gezien te worden door een chirurg.
Het hele process van screenen en uiteindelijke gepland worden voor een operatie duurt de hele dag.
De patiënten komen rond 7 uur aan op het dock en zitten dan op harde houten pankjes onder een party tent. Te wachten tot ze aan de beurt zijn om gezien te worden. De juiste papieren moeten bij de juiste patiënt gezocht worden. Vervolgens worden ze eerst gezien door een verpleegkundige en daarna een voor een door de chirurg. Van sommige patiënten is al een CT gemaakt, van anderen moet dat op dezelfde dag nog gebeuren, zodat de chirurg de juiste beslissing kan nemen om wel of niet te opereren of eerst een biopsie te willen doen. Pas als alle patiënten gezien zijn en de formulieren met chirurgisch plan zijn ingevuld, kan het OK-programma worden gepland.
Hierin moet er rekening worden gehouden met de operatieduur, complexiteit van de operaties gezien de nazorg op de afdeling, beschikbaarheid van apparatuur en instrumentarium en evt. assistentie van andere chirurgen. Daarnaast wordt er door de chirurg ingevuld of er hoge prioriteit is voor de operatie, wat betekent dat deze patiënten zo spoedig mogelijk moeten worden ingepland. Al met al een behoorlijke puzzel die ons de nodige tijd kost.

Als onze planningspuzzel dan eindelijk klaar is, kan het screeningsteam de patiënten de benodigde informatie geven en vertellen op welke dag men terug moet komen voor opname en wanneer de operatie plaats zal vinden.
Zo zitten deze patiënten de hele dag te wachten en is het meestal niet voor 4 a 5 uur dat ze terug kunnen naar huis.

In de eerste weken van opereren hebben we geprobeerd om met niet al te complexe ingrepen te beginen, aangezien er veel nieuwe medewerkers zijn en anderen een andere functie vervullen dan het voorgaande jaar.

Proberen is een goed streven, uitvoeren daarentegen is toch iets lastiger.
Patiënten met grote kaaktumoren die ondertussen ademhalingsmoeilijkheden hebben en dus niet al te lang kunnen wachten. Chirurgen die aangeven een bepaalde operatie graag met 1 van de andere chirurgen te willen uitvoeren, die hier voor slechts 2 weken zijn. En zo kan ik nog wel een hele lijst met uitzonderingen opsommen.

Maar als je na een lange, pittige week terugkijkt op het werk dat je hebt mogen doen, en je ziet daarbij de glimlach op het gezicht van een patiënt, hoop in hun ogen, blijdschap dat van de ouders afstraalt, dan doet dat je beseffen dat het zeker de moeite waard is en kun je de vermoeidheid even vergeten (ook al voel je het wel).

Direct communiceren met onze patiënten is bijna onmogelijk. Een aantal spreken redelijk Frans (ik misschien 10 woorden) en verder allerlei lokale talen, waar ik toch maar weinig van kan maken. Gelukkig hebben we vertalers die wel de lokale talen spreken. Verder proberen we via gebaren wat te communiceren en probeer je aan gezichtsuitdrukking het een en ander af te lezen, wat niet altijd eenvoudig is.

Zo heb ik afgelopen week een patiënt (meisje van 15 met een tumor in haar hals, ter grootte van ongeveer een tennisbal) van de afdeling gehaald die nog een laatste keer in de spiegel keek en daarbij de tranen in haar ogen had.
Het is makkelijk om te zeggen, het zal wel angst zijn maar toch wil je dat graag zeker weten.
Bij navraag bleken het tranen van geluk te zijn omdat de tumor nu eindelijk verwijderd zou worden. En tuurlijk is het spannend en is er zekere angst, maar voor haar ook een stukje opluchting.
Als je zo’n patiënt dan de volgende dag opgewekt en vrolijk in bed ziet zitten terwijl ze een duim naar je opsteekt dan moet ik ook mn best doen om een traantje tegen te houden.
En zo zou ik een boek kunnen schrijven over alle patiënten die ik hier tegenkom. Maar helaas, daar heb ik de tijd (en het geduld) niet voor.